Θεματική Ενότητα: Ανθρωπισμός- Ανθρώπινα Δικαιώματα

Ανθρωπισμός-Ανθρώπινα Δικαιώματα

α] Ανθρωπισμός, στη γενικότερή του έννοια, είναι τρόπος σκέψης που δίνει έμφαση στον άνθρωπο, τις αξίες του και στην αντιμετώπιση των προβλημάτων του.

β] Ανθρωπισμός (ή ουμανισμός, από το λατινικό όρο humanismus – homo, inis= άνθρωπος) ονομάστηκε και η αντίληψη της αναγέννησης ότι η σωματική, η πνευματική και η ψυχική αγωγή του ανθρώπου πρέπει να στηρίζονται στη μελέτη της ελληνικής και της λατινικής αρχαιότητας. Δηλαδή σκοπό του έχει ο ανθρωπισμός να μελετήσει τον αρχαίο κλασικό κόσμο πάνω στην ορθολογική και κριτική του διάσταση και να υψώσει με τις αξίες που εκείνος καλλιέργησε το ανθρώπινο πνεύμα. Αυτές οι σπουδές στη Δυτική Ευρώπη ονομάστηκαν ανθρωπιστικές σπουδές (βιβλίο ΕΚΦΡΑΣΗΣ/ ΕΚΘΕΣΗΣ Γ΄ τάξης σελ. 240)

Ανθρώπινα δικαιώματα/ δικαιώματα του ανθρώπου είναι τα βασικά και θεμελιώδη ατομικά δικαιώματα (λ.χ. το δικαίωμα της προσωπικής ελευθερίας, η ισότητα ενώπιον του νόμου, η προστασία από την αυθαίρετη σύλληψη, το δικαίωμα της ιδιοκτησίας, της εργασίας, της ελευθερίας του λόγου και της έκφρασης, των συγκεντρώσεων, των συνελεύσεων κλπ.), τα οποία θεωρούνται απαραβίαστα και πρέπει να τυγχάνουν σεβασμού εκ μέρους της εκάστοτε κρατικής εξουσίας. 

                                Λεξικό Νέας Ελληνικής Γλώσσας Γ. Μπαμπινιώτη, Αθήνα 2005

Δικαίωμα: (νομ.) η ελευθερία που αναγνωρίζεται από το νόμο σε φυσικό ή νομικό πρόσωπο να ενεργεί για την ικανοποίηση των έννομων συμφερόντων του: (δικαίωμα) της ελευθερίας, της αυτοδιάθεσης, της έκφρασης, της απεργίας. Ασκώ (δικαίωμα), αφαιρώ, διασφαλίζω, στερώ, προστατεύω, υπερασπίζω, διεκδικώ, παραχωρώ, αποκτώ. Εκλογικά (δικαιώματα), πολιτικά, συνταγματικά, κοινωνικά, ατομικά, εμπράγματα, κεκτημένα, κληρονομικά, κυριαρχικά. Αναφαίρετο (δικαίωμα), απαράγραπτο, αποκλειστικό, θεμελιώδες. 

                                 Λεξικό Νέας Ελληνικής Γλώσσας Γ. Μπαμπινιώτη, Αθήνα 2005

«Όλοι οι άνθρωποι γεννιούνται ελεύθεροι και ίσοι σε αξιοπρέπεια και δικαιώματα, είναι προικισμένοι με λογική και συνείδηση και έχουν την υποχρέωση να συμπεριφέρονται μεταξύ τους με πνεύμα αδελφοσύνης». 

                      Οικουμενική Διακήρυξη των ανθρώπινων δικαιωμάτων του ΟΗΕ, 1948

Η ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΗΝΩΜΕΝΩΝ ΕΘΝΩΝ

Απλοποιημένη Έκδοση

Αυτή η απλοποιημένη έκδοση των 30 άρθρων της Οικουμενικής Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έχει δημιουργηθεί ειδικά για τους νέους.

1. Είµαστε Όλοι Γεννηµένοι Ελεύθεροι και Ίσοι. Είµαστε όλοι γεννηµένοι ελεύθεροι. Όλοι έχουµε τις δικές µας σκέψεις και ιδέες. Θα πρέπει όλοι να μας αντιμετωπίζουν µε τον ίδιο τρόπο.

2. Μην Κάνεις Διακρίσεις. Αυτά τα δικαιώµατα ανήκουν σε όλους, ανεξάρτητα από τις διαφορές µας.

3. Το ∆ικαίωµα στη Ζωή.Όλοι έχουµε δικαίωµα στη ζωή, και να ζήσουµε με ελευθερία και.ασφάλεια.

4. Όχι Σκλαβιά. Κανείς δεν έχει το δικαίωµα να µας κάνει σκλάβους. ∆εν µπορούµε εµείς να σκλαβώσουµε κανέναν. 

5. Όχι Βασανιστήρια. Κανείς δεν έχει το δικαίωµα να µας πληγώσει ή να µας βασανίσει. 

6. Έχεις Δικαιώµατα Όπου κι αν Πηγαίνεις. Είµαι ένας άνθρωπος όπως κι εσύ!

7. Είµαστε Όλοι Ίσοι Ενώπιον του Νόµου. Ο νόµος είναι ίδιος για όλους. Πρέπει να φέρεται σε όλους μας δίκαια. 

8. Τα Ανθρώπινα Δικαιώµατά σου Προστατεύονται από το Νόµο. Μπορούµε όλοι να ζητήσουµε τη βοήθεια του νόµου όταν αντιμετωπίζουμε άδικη μεταχείριση.

9. Όχι Άδικη Κράτηση. Κανείς δεν έχει το δικαίωµα να µας φυλακίσει χωρίς καλό λόγο και να µας κρατάει εκεί ή να µας διώξει από τη χώρα µας.

10. Το Δικαίωµα για Δίκη. Αν δικαζόµαστε, αυτό πρέπει να γίνεται δηµοσίως. Οι άνθρωποι που µας δικάζουν, δεν πρέπει να αφήνουν κανένα να τους λέει τι να κάνουν. 16. Γάµος και Οικογένεια. Κάθε ενήλικας έχει το δικαίωµα να παντρευτεί και να κάνει οικογένεια αν το θέλει. Άνδρες και γυναίκες έχουν τα ίδια δικαιώµατα όταν είναι παντρεµένοι, και όταν είναι χωρισµένοι.

11. Είµαστε Πάντα Αθώοι Μέχρι Αποδείξεως του Εναντίου. Κανείς δεν θα πρέπει να κατηγορείται για τίποτα µέχρι να αποδειχθεί η ενοχή του. Όταν οι άνθρωποι λένε ότι κάναµε κάτι κακό, έχουµε το δικαίωµα να δείξουµε ότι δεν είναι αλήθεια. 

12. Δικαίωµα στην Ιδιωτική Ζωή.Κανείς δεν πρέπει να προσπαθήσει να βλάψει την υπόληψή µας. Κανείς δεν έχει το δικαίωµα να µπει στο σπίτι µας, να ανοίξει τα γράµµατά µας ή να ενοχλεί εµάς ή την οικογένειά µας χωρίς κάποιο καλό λόγο.

13. Ελευθερία της Μετακίνησης. Όλοι έχουµε το δικαίωµα να πάµε όπου θέλουµε στη χώρα µας και να ταξιδέψουµε όπως θέλουµε.

14. Το Δικαίωµα στο να Αναζητάς Ασφαλή Τόπο να Ζήσεις. Αν φοβόµαστε µια κακή µεταχείριση στη χώρα µας έχουµε όλοι το δικαίωµα να µεταβούµε σε µια άλλη χώρα για να είµαστε ασφαλείς.

15. Δικαίωµα στην Εθνικότητα. Όλοι έχουµε το δικαίωµα να ανήκουµε σε µια χώρα.

16. Γάµος και Οικογένεια. Κάθε ενήλικας έχει το δικαίωµα να παντρευτεί και να κάνει οικογένεια αν το θέλει. Άνδρες και γυναίκες έχουν τα ίδια δικαιώµατα όταν είναι παντρεµένοι, και όταν είναι χωρισµένοι.

17. Το Δικαίωµα στα Δικά σου Πράγµατα. Ο καθένας έχει το δικαίωµα να κατέχει πράγµατα ή να τα µοιράζεται. Κανείς δεν έχει το δικαίωµα να παίρνει τα πράγµατά µας χωρίς κάποιον καλό λόγο.

18.. Ελευθερία της Σκέψης. Όλοι έχουµε το δικαίωµα να πιστεύουµε σε αυτό που θέλουµε να πιστεύουµε, να έχουµε µια θρησκεία ή να την αλλάζουµε αν θέλουµε.

19.. Ελευθερία της Έκφρασης. Όλοι έχουµε το δικαίωµα να παίρνουµε αποφάσεις, να σκεφτόµαστε ότι θέλουµε, να λέµε ό,τι πιστεύουµε και να µοιραζόµαστε τις ιδέες µας µε άλλους ανθρώπους.

20. Το Δικαίωµα στις Δηµόσιες Συγκεντρώσεις. Όλοι έχουµε το δικαίωµα να συναντιόµαστε µε τους φίλους µας και να δουλεύουµε µαζί ειρηνικά για να υπερασπιστούµε τα δικαιώµατά µας. Κανείς δεν µπορεί να µας κάνει µέλη µιας οµάδας αν δεν το θέλουµε.

21.. Το Δικαίωµα στη Δηµοκρατία. Όλοι έχουµε το δικαίωµα να συµµετέχουµε στην κυβέρνηση της χώρας µας. Κάθε ενήλικας θα πρέπει να µπορεί να επιλέξει τους δικούς του ηγέτες.

22. Κοινωνική Ασφάλιση. Όλοι έχουµε το δικαίωµα για µια οικονοµικώς προσιτή στέγαση, φάρµακα, εκπαίδευση και παιδική φροντίδα, αρκετά χρήµατα για να ζούµε και ιατρική περίθαλψη αν είµαστε άρρωστοι ή ηλικιωµένοι.

23. Δικαιώματα Εργαζομένων. Κάθε ενήλικος έχει το δικαίωµα να κάνει µια δουλειά, να παίρνει ένα τίµιο εισόδηµα για τη δουλειά του και να γίνει µέλος ενός επαγγελματικού σωματείου.

24. Το Δικαίωµα στο Παιχνίδι. Όλοι έχουμε το δικαίωμα να ξεκουραζόμαστε από την εργασία μας και να αναπαυόμαστε.

25. Φαγητό και Στέγη για Όλους. Όλοι έχουµε το δικαίωµα µιας καλής ζωής. Μητέρες και παιδιά, ηλικιωµένοι, άνεργοι ή ανάπηροι, όλοι έχουν το δικαίωµα να λαµβάνουν φροντίδα.

26. Το Δικαίωµα στην Εκπαίδευση. Η εκπαίδευση είναι ένα δικαίωµα. Το δηµοτικό σχολείο πρέπει να είναι δωρεάν. Πρέπει να μάθουμε για τα Ηνωµένα Έθνη και για το πώς να συνεργαζόμαστε µε τους άλλους. Οι γονείς µας µπορούν να επιλέξουν τι θα µάθουµε.

27. Δικαίωμα Πνευματικής Ιδιοκτησίας. Τα πνευµατικά δικαιώµατα είναι ένας ειδικός νόµος που προστατεύει τις προσωπικές καλλιτεχνικές δηµιουργίες και συγγράµµατα. Οι άλλοι δεν µπορούν να κάνουν αντίγραφα χωρίς άδεια. Έχουµε όλοι το δικαίωµα του δικού µας τρόπου ζωής και του να επωφελούµαστε από την τέχνη, την επιστήµη και τη µάθηση.

28. Ένας Δίκαιος και Ελεύθερος Κόσµος. Πρέπει να υπάρχει τάξη ώστε να επωφελούµαστε από τα δικαιώµατα και τις ελευθερίες στη χώρα µας και σε όλο τον κόσµο.

29. Υπευθυνότητα. Έχουµε ένα καθήκον απέναντι στους άλλους ανθρώπους και θα πρέπει να προστατεύουµε τα δικά τους δικαιώµατα και τις ελευθερίες τους.

30. Κανείς δεν Μπορεί να σας Αφαιρέσει αυτά τα Δικαιώµατα

Ι. ΜΟΡΦΕΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ 1. Ατομικά: ζωή, προσωπική ελευθερία, προστασία περιουσίας, ανεξιθρησκία, ελευθερία σκέψης και έκφρασης, οικογενειακό άσυλο κτλ. 2. Αστικά: αφορούν τις οικονομικές συναλλαγές, τις οικογενειακές σχέσεις, τα ζητήματα κληρονομιάς κλπ. 3. Κοινωνικά: εργασία, μόρφωση, ψυχαγωγία, κοινωνική ζωή, υγεία, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, κοινωνική μέριμνα, ποιότητα ζωής, ισότητα. 4. Πολιτικά: «εκλέγειν» - «εκλέγεσθαι», «συνέρχεσθαι», απαγόρευση αυθαίρετων συλλήψεων, φυλακίσεων κτλ. 5. Οικονομικά-επαγγελματικά: ελεύθερη εκλογή επαγγέλματος, ικανοποιητικές συνθήκες εργασίας, δικαίωμα του «συνεταιρίζεσθαι», προστασία από την ανεργία κτλ.

Αξία ανθρωπισμού και ανθρωπίνων δικαιωμάτων (ενδεικτικά)

•    Μείωση βίας και εγκληματικότητας

•    Καλλιέργεια πνεύματος ομόνοιας και αλληλεγγύης

•    Παροχή ίσων ευκαιριών εκπαίδευσης, εργασίας κτλ.

•    Στήριξη δημοκρατικού πολιτεύματος, στηλίτευση αυθαιρεσιών

•    Συναδέλφωση των λαών

•    Εξάλειψη ρατσισμού και ανισοτήτων

•    Ανάπτυξη πολιτισμού και επιστήμης.

Προσθέστε τις δικές σας ιδέες

·           

·          

Δείγματα παραβίασης ανθρώπινων δικαιωμάτων

•           Ρατσισμός (φυλετικός, κοινωνικός, σεξισμός)

•           Παραβίαση ιδιωτικού απορρήτου, παρακολούθηση επικοινωνιών.

•           Βία (σωματική, λεκτική, ψυχολογική).

•           Λογοκρισία

•           Ανισότητα στη μόρφωση, περίθαλψη, κοινωνική ασφάλιση κ.τ.λ.

•           Ανεργία – οικονομική κρίση

•           Πολιτική ανελευθερία - φυλακίσεις

•           Οικονομική εκμετάλλευση αδυνάτων.

•           Παραβίαση δικαιωμάτων του παιδιού (παιδική εργασία, εξώθηση στην πορνεία κ.τ.λ.).

Προσθέστε τις δικές σας απόψεις

• 

•

Αίτια κρίσης του ανθρωπισμού και παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων (ενδεικτικά)

•    Οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα κρατών / ισχυρών

•     Επεκτατική πολιτική, πόλεμοι, πυρηνική απειλή

•     Αλόγιστη ανάπτυξη τεχνολογίας: υποβάθμιση φυσικού περιβάλλοντος, αλλοτρίωση, απομόνωση.

•     Υλισμός, εμπορευματοποίηση.

•     Άγνοια ή ανοχή από κράτος και κοινή γνώμη 

•     Άνιση κατανομή πλούτου – ανεργία – οικονομική κρίση

•      Δυσλειτουργία των φορέων αγωγής και παιδείας.

Προσθέστε τις δικές σας ιδέες

•            

•          

Τρόποι υλοποίησης ανθρωπισμού – προστασίας ανθρωπίνων δικαιωμάτων

•           Διασφάλιση ισονομίας και αξιοκρατίας – κατοχύρωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από την πολιτεία – διακρατικές συμφωνίες

•          Διαμόρφωση ολοκληρωμένων προσωπικοτήτων με ανθρωπιστικές αξίες και αρχές από οικογένεια και σχολείο – ενημέρωση για τα ανθρώπινα δικαιώματα

•          Κοινωνική ευαισθησία και αλληλεγγύη.

•           Ανάδειξη και στηλίτευση των φαινομένων παραβίασης των δικαιωμάτων από τα Μ.Μ.Ε.

•           Απαγκίστρωση από την καταναλωτική «κουλτούρα» και ενδιαφέρον για αγαθά που προάγουν την ποιότητα ζωής, όπως η διά βίου παιδεία, η δημιουργικότητα κ.ά.

•           Διαμόρφωση ανθρώπων με αγωνιστική διάθεση, κοινωνική ευαισθησία και ηθικές αρχές από την οικογένεια.

•           Ενίσχυση διεθνών οργανισμών και θεσμών για την αποτελεσματικότερη προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

•           Εθελοντισμός -  συμμετοχή σε μη κερδοσκοπικές οργανώσεις

Προσθέστε τις δικές σας ιδέες

•            

•

Δίκαιο-Ποινές- Θανατική Ποινή

Το Δίκαιο είναι ένα σύστημα (οργανωμένο σύνολο) κανόνων που ρυθμίζουν με τρόπο δεσμευτικό την κοινωνική συμπεριφορά. Εξασφαλίζει αρμονία και ευημερία στην κοινωνική συμβίωση. Οι κανόνες δικαίου δεσμεύουν τους πάντες σε συμμόρφωση προς το μέτρο κοινωνικής συμπεριφοράς που ορίζουν ως ορθό.

(βλ. βιβλίο Πολιτική και Δίκαιο Β΄ Γενικού Λυκείου)

Οι νόμοι του κράτους ρυθμίζουν τις σχέσεις των πολιτών μεταξύ τους και τις σχέσεις των πολιτών με το κράτος. Είναι υποχρεωτικοί και επιβάλλονται από την πολιτεία. Η παραβίασή τους έχει ως αποτέλεσμα την επιβολή κυρώσεων, ποινών που ορίζονται από το κράτος

Σημασία δίκαιων νόμων (ενδεικτικά)

·         Ομαλή κι εύρυθμη λειτουργία – πρόοδος κοινωνίας - ομόνοια

·         Αξιοκρατία – ισότητα – ισονομία

·         Προστασία δικαιωμάτων – καταπολέμηση αυθαιρεσιών και αδικίας

·         Διαπαιδαγώγηση πολιτών ώστε να ενεργούν με γνώμονα το ορθό το ηθικό

·         Προστασία και στήριξη δημοκρατικού πολιτεύματος

Συνέπειες καταπάτησης (ενδεικτικά)

·         Αύξηση βίας – εγκληματικότητας

·         Ασυδοσία – αυθαιρεσίες

·         Αίσθημα ανασφάλειας – απώλεια εμπιστοσύνης προς το δικαιοσύνη και το κράτος

·         Οικονομική και πολιτιστική στασιμότητα

·         Κοινωνικές εντάσεις και συγκρούσεις

Προσθέστε τις δικές σας ιδέες

•              

•          

Ποινή είναι η τιμωρία (στέρηση ενός αγαθού π.χ. ελευθερίας) που επιβάλλεται με δικαστική απόφαση σε ένα άτομο, διότι υπέπεσε σε κάποια παράβαση ή διέπραξε κάποιο αδίκημα.

Σκοπός επιβολής ποινών (ενδεικτικά)

·         Προστασία κοινωνικού συνόλου

·         Αποκατάσταση έννομης τάξης

·         Σωφρονισμός παραβάτη με στόχο τη μελλοντική ομαλή επανένταξη στην κοινωνία

·         Παραδειγματισμός υπολοίπων – επανόρθωση βλάβης/ δικαίωση θύματος

·         Αίσθημα ασφάλειας και εμπιστοσύνης προς την πολιτεία και τη δικαιοσύνη

·         Ηθικοποίηση πολίτη

·         Προστασία και στήριξη δημοκρατικού πολιτεύματος

Προσθέστε τις δικές σας ιδέες

•            

•          

Θανατική ποινή

Επιχειρήματα υποστηρικτών (ενδεικτικά)

·         Προστασία κοινωνικού συνόλου από επικίνδυνους εγκληματίες

·         Αποτελεσματικότερος παραδειγματισμός – αποτροπή επίδοξων εγκληματιών

·         Ικανοποίηση κοινού αισθήματος περί δικαίου – δικαίωση θύματος

·         Αίσθημα ασφάλειας

·         Εξάλειψη αυτοδικίας

Επιχειρήματα πολέμιων (ενδεικτικά)

·         Παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα – προσβάλλει τον πολιτισμό

·         Δε δίνει περιθώριο σωφρονισμού, μετάνοιας

·         Αμετάκλητη απόφαση που δε διορθώνεται σε περίπτωση δικαστικής πλάνης

·         Έχει αποδειχθεί ότι δε μειώνει την εγκληματικότητα

·         Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την εξόντωση πολιτικών αντιπάλων από απολυταρχικά καθεστώτα ή με εξαιρετική αυστηρότητα (π.χ. μοιχεία σε κάποιες μουσουλμανικές χώρες)

·         Αποτελεί πράξη εκδίκησης και όχι δικαίου

Προσθέστε τις δικές σας ιδέες

·           

·          

Θεματική Ενότητα: Παιδεία-Εκπαίδευση

ΠΑΙΔΕΙΑ-ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: σχεδιάγραμμα

ΟΡΙΣΜΟΣ: Το σύνολο των διαδικασιών με τις οποίες επιτυγχάνεται η πνευματική, ψυχική, κοινωνική και ηθική ολοκλήρωση του ανθρώπου.

ΦΟΡΕΙΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ: Οικογένεια - Σχολείο – ΜΜΕ- Κοινωνικός περίγυρος- Πολιτεία κ.ά.

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: Ο θεσμός της πολιτείας που με συγκεκριμένη δομή, μέσα, κατευθύνσεις στοχεύει στην παροχή γνώσεων και εφοδίων στους νέους και στη διαμόρφωση ολοκληρωμένων προσωπικοτήτων.

Στόχοι-Σημασία (ενδεικτικά):

Πνευματική καλλιέργεια-διεύρυνση πνευματικών οριζόντων

Παροχή γνώσεων- ανάπτυξη δεξιοτήτων

Καλλιέργεια κριτικής ικανότητας- απαλλαγή από άγνοια και προλήψεις

Ανάπτυξη δημοκρατικής συνείδησης και ηθικής υπόστασης του ατόμου

Μετάδοση αξιών και προτύπων συμπεριφοράς-ομαλή κοινωνικοποίηση

Επαγγελματικός προσανατολισμός

Προσθέστε τις δικές σας απόψεις

Προβλήματα (ενδεικτικά):

Απουσία υλικοτεχνικής υποδομής.

Μορφωτικές ανισότητες

Ελλιπής επαγγελματικός προσανατολισμός.

Αναντιστοιχία παρεχόμενης γνώσης και πραγματικών αναγκών της κοινωνίας - Παροχή αναχρονιστικής και παρωχημένης γνώσης- Περιορισμός κριτικής σκέψης.

Μηχανιστική μάθηση-Βαθμοθηρία, που προκαλεί άγχος και ανταγωνισμό.

Περιορισμός της αξιολόγησης του μαθητή στο βαθμό επίδοσης και αδιαφορία για τα λοιπά χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του.

Δασκαλοκεντρισμός, απουσία ουσιαστικού διαλόγου μεταξύ μαθητών και εκπαιδευτικών. Ελλιπής κατάρτιση εκπαιδευτικών (τόσο στην παιδαγωγική γνώση όσο και στην εξειδίκευση στο αντικείμενο της διδασκαλίας).

Μονόπλευρος προσανατολισμός του σχολείου σε εξωτερικούς στόχους (επιτυχία στις εξετάσεις, εξειδίκευση, επαγγελματική αποκατάσταση).

Προσθέστε τις δικές σας απόψεις

Προτάσεις (ενδεικτικά):

Βελτίωση υλικοτεχνικής υποδομής, για καλύτερη εμπέδωση της γνώσης (εποπτικά μέσα, ΤΠΕ)

Εκσυγχρονισμός του εκπαιδευτικού συστήματος, ώστε να ανταποκρίνεται στις ανάγκες της εποχής.

Απαλλαγή από τον στενά τεχνοκρατικό χαρακτήρα και υιοθέτηση ανθρωποκεντρικού προσανατολισμού.

Σωστός επαγγελματικός προσανατολισμός, που θα επιτρέψει την ορθή/παραγωγική αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού και θα περιορίσει το φαινόμενο της πληθώρας των άνεργων επιστημόνων.

Παροχή ίσων ευκαιριών με τη σωστή λειτουργία της αντισταθμιστικής αγωγής, με στόχο την άμβλυνση των οικονομικών, κοινωνικών, πολιτιστικών ανισοτήτων.

Ανθρωπιστική παιδεία, που θα οδηγήσει τους νέους στην ανάπτυξη κοινωνικής και υγιούς πολιτικής συνείδησης- πίστης σε υψηλές αξίες και ιδανικά- πνεύματος οικουμενικής συνείδησης απαλλαγμένη από στερεότυπα - σωστού αισθητικού κριτηρίου.

Προσθέστε τις δικές σας απόψεις

Τεχνολογία και Εκπαίδευση

Ωφέλειες   (ενδεικτικά):

Εξοικείωση με τα σύγχρονα τεχνολογικά μέσα

Ενίσχυση έρευνας-προσωπικής αναζήτησης της γνώσης

Καταπολέμηση της ανίας-ελκυστική εκπαιδευτική διαδικασία

Πρόσβαση σε τεράστιο όγκο πληροφοριών και γνώσεων

Τηλεκπαίδευση

Προσθέστε τις δικές σας απόψεις

Κίνδυνοι (ενδεικτικά):

Άμβλυνση κριτικής σκέψης

Απομάκρυνση από τα βιβλία και τον πνευματικό μόχθο

Εθισμός

 Περιορισμός γλωσσικής έκφρασης

Υποβάθμιση ρόλου δασκάλου

Αδυναμία εξατομικευμένης προσέγγισης

Προσθέστε τις δικές σας απόψεις

Προτάσεις (ενδεικτικά):

Λελογισμένη χρήση, αποφυγή υπερβολών

Κατάρτιση εκπαιδευτικών και σχεδιασμός κατάλληλων λογισμικών

Ενημέρωση σχετικά με τους κινδύνους

Προσθέστε τις δικές σας απόψεις

Κείμενο για περίληψη

Εχει µέλλον η Παιδεία µας;

Γ. Μπαμπινιώτη.

Στο ερώτηµα αν έχει µέλλον η Παιδεία µας µέσα στην οικονοµική κρίση που µαστίζει τη χώρα µας η απάντηση είναι απλή µαζί και τραγική: Αν δεν έχει µέλλον η Παιδεία µας, δεν έχει µέλλον και η χώρα µας. Finis Graeciae! Σπεύδω να πάρω θέση: Η Παιδεία µας έχει µέλλον υπό προϋποθέσεις· όχι χωρίς παιδευτικό όραµα και χωρίς πανεθνική προσπάθεια· όχι µε ηµίµετρα ή σπασµωδικά µέτρα· όχι µε βολέµατα και εφησυχασµό· όχι µε τεχνικές εφαρµογής εις βάρος τής ουσίας· όχι χωρίς διακοµµατική συναίνεση σε κοινούς στόχους και χωρίς µακροπρόθεσµες πολιτικές.

Η θέση την οποία υποστηρίζω είναι ότι στην πατρίδα µας – και όχι µόνον – έχουµε κατά καιρούς µεταρρυθµιστικές προσπάθειες στην Παιδεία µας που βασίζονται όχι στην ουσία τής Παιδείας αλλά στις τεχνικές εφαρµογής (ό,τι οι ξένοι αποκαλούν «technicalities»). Εξηγούµαι: Χρήσιµο είναι να προσδιορίσουµε την έκταση τής ύλης ή τον αριθµό των εξεταζοµένων µαθηµάτων. Χρήσιµο είναι να χρησιµοποιήσουµε τους διαδραστικούς πίνακες και την ψηφιακή τεχνολογία. Χρήσιµο είναι να επαναδιοργανώσουµε τη διοίκηση τής Εκπαίδευσης. Χρήσιµο είναι να εισαγάγουµε τις ερευνητικές εργασίες των µαθητών στο σχολείο. Χρήσιµο είναι να έχουµε µεγάλες σχολικές µονάδες µε όλες τις ειδικότητες των µαθηµάτων. Χρήσιµο είναι να µαθαίνουµε περισσότερες ξένες γλώσσες. Χρήσιµα είναι αδιαµφισβητήτως και πολλά άλλα από αυτά που έγιναν και γίνονται. Αλλά όλα µαζί αυτά και καθένα χωριστά δεν συνιστούν την ουσία τής Παιδείας. ∆εν καλύπτουν τους σκοπούς που πρέπει να επιδιώξει µια βαθύτερη, γνήσια και αποτελεσµατική Παιδεία.
Ποια θα ήταν, λοιπόν, µια Παιδεία ουσίας µε θεµελιώδεις παιδευτικούς σκοπούς; Φρονώ ότι θα ήταν µια Παιδεία που µορφώνει πολίτες υπεύθυνους, πολίτες σκεπτόµενους, πολίτες κοινωνικά ευαίσθητους, πολίτες καλλιεργηµένους, πολίτες µε αρχές, αξίες και ιδανικά, πολίτες µε ικανότητες, µε γνώσεις και αυτογνωσία. Ο,τι σχεδιάζεται και επιτελείται από το Νηπιαγωγείο µέχρι και την τρίτη Λυκείου θα πρέπει να υπηρετεί µια τέτοια µορφή Παιδείας. Αναφερόµαστε προφανώς στη Γενική Παιδεία, που πρέπει να προσφέρεται δωρεάν σε όλα τα ελληνόπουλα από τα πέντε χρόνια τους µέχρι τα δεκαοκτώ. Χωρίς ενδιάµεσες διαφοροποιήσεις, πέρα από µια ευρύτερη επιλογή µαθηµάτων που θα έδιναν διέξοδο στα ειδικά ενδιαφέροντα των µαθητών. ∆ιαφορετικοί, βεβαίως, είναι οι σκοποί τής τριτοβάθµιας εκπαίδευσης που συνδέεται εξ ορισµού µε εξειδικευµένες γνώσεις και επαγγελµατικές βλέψεις.

Μιλώντας για µια Παιδεία ουσίας αναφέροµαι σε µια ποιοτική Παιδεία, που θα διασφαλίζει, κατά προτεραιότητα, την κατάκτηση τής µητρικής γλώσσας και την εξοικείωση µε τη µαθηµατική σκέψη. Περαιτέρω, µια Παιδεία που θα εξασφαλίζει την κατοχή των «εθνικών µαθηµάτων» (ιστορίας, λογοτεχνίας, γεωγραφίας, θρησκευτικών) και την ουσιαστική οικείωση µε τις φυσικές επιστήµες (φυσική, χηµεία, βιολογία). Μια Παιδεία που θα οδηγεί εξ απαλών ονύχων στον κόσµο τού πολιτισµού (µουσικής, εικαστικών, θεάτρου, δηµιουργικής γραφής) και στην άσκηση τού σώµατος (φυσική αγωγή, αθλητισµός) σε όλα τα χρόνια των σπουδών. Η κατοχή µιας ξένης γλώσσας µέσα στη σχολική εκπαίδευση και η καλή γνώση και χρήση τής ψηφιακής τεχνολογίας πρέπει να συµπληρώνουν τα βασικά.

Ωστόσο, κυρίαρχα στοιχεία τής Παιδείας, διάχυτα σε όλα τα πεδία και τα επίπεδα τής εκπαίδευσης, πρέπει να είναι οι αρχές, οι αξίες και τα ιδανικά, ό,τι ανεβάζει τον άνθρωπο, ό,τι στηρίζει µια κοινωνία, ό,τι συνέχει έναν λαό. Οχι ως θεωρίες, ρητορισµοί και φανφάρες, αλλά ως στοιχεία που πηγάζουν µέσα από την ιστορία και την παράδοση τού τόπου, ως ιδέες, αρχές και πρότυπα ζωής που µπορούν να συγκινήσουν και να εµπνεύσουν. Αυτή η διάσταση τής Παιδείας ατόνησε (ή υπονοµεύτηκε;) µε το σκεπτικό ότι δήθεν αποτελεί χρηστοµάθεια ή ηθικολογία ή ξεπερασµένες συντηρητικές ιδέες εν ονόµατι ενός αβαθούς προοδευτισµού και σειράς ιδεολογηµάτων που κλόνισαν τελικά τα θεµέλια τής Παιδείας. Ετσι ένας ολόκληρος κόσµος νέων παιδιών βρέθηκαν χωρίς εσωτερικά στηρίγµατα και σηµεία αναφοράς, σε µια σύγχυση και αβεβαιότητα που τους γεννά πικρίες, επιθετικότητα και τους εκτρέπει στην αναζήτηση ξένων προτύπων που επιδεινώνουν την κατάσταση.

Τελικά, όσες αλλαγές κι αν επιχειρήσεις στην εκπαίδευση επιπολής και επιµέρους, δεν θα επιτύχεις ποτέ τον κύριο και µοναδικό στόχο: µια πραγµατική µόρφωση τής προσωπικότητας των νέων ανθρώπων, µια αληθινή καλλιέργεια, µια Παιδεία ουσίας, µια Παιδεία ποιοτικής ζωής, η οποία είναι δυνατόν να επιτευχθεί µε τους όρους που ανέφερα. Μια τέτοια Παιδεία µπορεί να λειτουργήσει ως µοχλός αφύπνισης, ως πηγή διαφωτισµού και ως µόνιµη ασφαλιστική δικλίδα για την αποφυγή στο µέλλον κάθε κρίσης, και τής οικονοµικής.

Να φτιάξετε ένα αντίστοιχο σχεδιάγραμμα για το Σχολικό Επαγγελματικό προσανατολισμό αξιοποιώντας στοιχεία του παρακάτω κειμένου.

Σχολικός Επαγγελματικός Προσανατολισμός (θεωρητικές οριοθετήσεις: σημασιολογική προσέγγιση, περιεχόμενο και σκοποί)

του Βασίλη Πρασσά

(ηλεκτρονική βιβλιοθήκη του ΕΑΠ)

Η έννοια του Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού (ΣΕΠ) είναι μεταγενέστερη της αντίστοιχης έννοιας του Επαγγελματικού Προσανατολισμού και σύμφωνα με τον Μ. Κασσωτάκη (2002:54) υποδηλώνει «το σύνολο των διαδικασιών που πραγματοποιούνται κατά τρόπο οργανωμένο και συστηματικό από ειδικές υπηρεσίες και εξειδικευμένους επιστήμονες και στοχεύουν στο να βοηθήσουν τα ενδιαφερόμενα άτομα να πάρουν μόνα τους, τις πιο κατάλληλες γι’ αυτά αποφάσεις όσον αφορά στη σχολική, αρχικά, και την επαγγελματική αργότερα κατεύθυνση που θα ακολουθήσουν, την είσοδό τους στην ενεργό ζωή, την προσαρμογή τους σ’ αυτήν και τις πιθανές μεταγενέστερες αλλαγές της επαγγελματικής τους δραστηριότητας».

Το περιεχόμενο και οι βασικές λειτουργίες που επιτελεί ο ΣΕΠ είναι της πληροφόρησης, της αυτογνωσίας, της άσκησης στη λήψη αποφάσεων και της μετάβασης. Η πληροφόρηση σχετίζεται με τη διαδικασία αναζήτησης, επεξεργασίας, αξιολόγησης και επιλογής του πληροφοριακού υλικού που αφορά τόσο στις ευκαιρίες για εκπαίδευση, σπουδές και κατάρτιση όσο και την εργασία, τα επαγγέλματα και την απασχόληση σε τοπικό, εθνικό και διεθνές επίπεδο (Δημητρόπουλος, 1991· Κάντας & Χαντζή, 1991· Κασσωτάκης, 1999). Η αυτογνωσία απεικονίζει τη «γνώση του εαυτού μας», των διάφορων δηλαδή πτυχών και εκφάνσεων της υπόστασής μας, προκειμένου να διαμορφώσουμε μια σαφή εικόνα για την προσωπικότητά μας, για τις δυνατότητες και δεξιότητές, για τις κλίσεις και τα ενδιαφέροντα μας, ώστε να προχωρήσουμε στη λήψη αποφάσεων με υπευθυνότητα και αυτοπεποίθηση (Δημητρόπουλος, 1991· Κασσωτάκης, 1999· Μαλικιώση-Λοΐζου, 1999). Η λήψη αποφάσεων αποτελεί το κομβικό σημείο, δεδομένου ότι περιγράφει τη σύνθετη εκείνη αναπτυξιακή διαδικασία, βάσει της οποίας το άτομο μαθαίνει να θέτει στόχους, να συλλέγει πληροφορίες, να εξετάσει τις εναλλακτικές λύσεις, να τις αξιολογεί και να επιλέγει την προσφορότερη λύση (Δημητρόπουλος, 1991 & Κασσωτάκης, 1999). Τέλος, η μετάβαση αντικατοπτρίζει τη διαδικασία ολικής ανάπτυξης του ατόμου που θα το βοηθήσει να αποδέχεται την αβεβαιότητα της σημερινής ρευστής και πολύπλοκης πραγματικότητας και να ετοιμάζεται κατάλληλα, έτσι ώστε να μπορεί και μόνο του να αναπτύξει δεξιότητες σε μια διαδικασία αυτομόρφωσης και «δια βίου» παιδείας και να περνά με επιτυχία τα ποικίλα μεταβατικά στάδια της ζωής του (Κοσμίδου-Hardy, 1996).    

Οι λειτουργίες αυτές καθορίζουν και τους στόχους του ΣΕΠ. Γενικότερα, ο ΣΕΠ, κατά τον Κωτσίκη (1998:228), «στοχεύει στην παροχή βοήθειας προς τους μαθητές κατά τα διάφορα στάδια της ανάπτυξής τους, ώστε να συνειδητοποιήσουν τις κλίσεις τους, να αναπτύξουν τις δεξιότητές τους και να διεκδικήσουν τη συμμετοχή τους στο κοινωνικό γίγνεσθαι».

Μια πιο αναλυτική εικόνα για τους στόχους του ΣΕΠ δίνει ο Κασσωτάκης (2002:56-57), σύμφωνα με τον οποίο αποστολή της Συμβουλευτικής και του Επαγγελματικού Προσανατολισμού (όρος ο οποίος, κατά την άποψή του, εμπερικλείει τον όρο ΣΕΠ) είναι:

• Να βοηθά τα άτομα να γνωρίσουν τον εαυτό τους, να συνειδητοποιήσουν τις ικανότητες και τις αδυναμίες τους και να καταλήξουν στην οριστικοποίηση ενός συστήματος αξιών, στο ξεκαθάρισμα των απαιτήσεών τους από τη ζωή, στην αποσαφήνιση των ενδιαφερόντων και των φιλοδοξιών τους, προϋποθέσεις απαραίτητες για μια ορθή επιλογή.
• Να διευκολύνει τα άτομα να γνωρίσουν όσο καλύτερα γίνεται τις ευκαιρίες που τους προσφέρονται, προκειμένου να τις λάβουν υπόψη κατά την επιλογή σπουδών ή επαγγέλματος ή αλλαγής των κατευθύνσεων που έχουν ήδη επιλέξει.
• Να βοηθήσει τα άτομα να λαμβάνουν αποφάσεις για το μέλλον τους, έχοντας πλήρη συναίσθηση των συνεπειών που αυτές μπορούν να έχουν για τον εαυτό τους και για το κοινωνικό σύνολο.
• Να παρακολουθεί την εξέλιξη της υλοποίησης των αποφάσεων των ατόμων και να τα βοηθά, μέσα από τη διαδικασία της ανατροφοδότησης, να προβαίνουν σε αναγκαίες αναθεωρήσεις και αναπροσαρμογές.
• Να συμβάλλει στη μείωση της σχολικής αποτυχίας και σχολικής διαρροής, μέσω της υποβοήθησης για επιλογή σχολικών ή ακαδημαϊκών κατευθύνσεων που ανταποκρίνονται στις ικανότητες, τα ενδιαφέροντα και τις κλίσεις τους.
• Να αυξήσει την ικανοποίηση από την εργασία μέσα από την άσκηση επαγγελματικής δραστηριότητας, η οποία ανταποκρίνεται στις επιθυμίες-προσδοκίες των εργαζομένων.
• Να συμβάλλει στην αξιοποίηση του εργατικού δυναμικού κάθε χώρας και στην αρμονική κατανομή του στους διάφορους τομείς της παραγωγικής δραστηριότητας, προλαμβάνοντας φαινόμενα υπερπροσφοράς ή έλλειψης εργατικού δυναμικού στους διάφορους τομείς της αγοράς εργασίας.
• Να μελετά και να ερευνά ζητήματα που σχετίζονται με την επαγγελματική ανάπτυξη του ανθρώπου, την αντίστοιχη διαπαιδαγώγησή του, την συμβουλευτική υποστήριξη και πληροφόρηση, τις εξελίξεις στο χώρο εργασίας, τα χαρακτηριστικά και τις απαιτήσεις των επαγγελματικών δραστηριοτήτων, την αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού, την ικανοποίηση από την εργασία και ό,τι άλλο συνδέεται με αυτά.       

Τέλος, τους στόχους του ΣΕΠ οριοθετεί και η κεντρική-εθνική εκπαιδευτική πολιτική (ΥΠΕΠΘ, 2000 & ΟΕΔΒ, 2002), σύμφωνα με την οποία σκοπός του ΣΕΠ είναι να βοηθήσει τους μαθητές:

·         Να γνωρίσουν και να εκτιμήσουν τα χαρακτηριστικά του εαυτού τους, τις συνθήκες ζωής τους, τις δυνατότητές τους, τις προτιμήσεις τους.

·         Να γνωρίσουν τον κόσμο της εργασίας.

·         Να μάθουν πώς να αναζητούν και να αξιολογούν πληροφορίες που τους αφορούν και τους ενδιαφέρουν.

·         Να ξεκαθαρίσουν και να θέσουν ρεαλιστικούς εκπαιδευτικούς και επαγγελματικούς στόχους.

·         Να μάθουν πώς να παίρνουν ρεαλιστικές αποφάσεις σχετικά με την εκπαιδευτική και κατά συνέπεια την επαγγελματική τους πορεία.

Έτσι, ο ΣΕΠ ανάγεται σε αναγκαία συνθήκη για τη λήψη ορθών αποφάσεων από τους μαθητές, δεδομένου ότι προϋποθέτει και διασφαλίζει την επαρκή πληροφόρηση για τις ευκαιρίες και τις προοπτικές που τους προσφέρονται στο εκπαιδευτικό και επαγγελματικό τομέα, την επισήμανση της σπουδαιότητας και των επιπτώσεων που συνεπάγεται η λήψη μιας τέτοιας απόφασης, καθώς και τη διαμόρφωση της αντίληψης περί ανάγκης ευελιξίας, αναθεώρησης και προσαρμογής των αρχικών αποφάσεων, όταν αυτές ανατρέπονται ή δυσχεραίνονται από τις αλλαγές και νέες συνθήκες που διαμορφώνονται (Κασσωτάκης, 1986 & Μαστοράκη, 2000).   

Για την επίτευξη αυτών των στόχων, και κυρίως της αυτογνωσίας και της άσκησης στη λήψη αποφάσεων, εφαρμόζεται ως μεθοδολογία η συμβουλευτική παρέμβαση, και μάλιστα στην πιο ανθρωπιστική της εκδοχή, η οποία θέλει τον ενδιαφερόμενο να αναζητεί μόνος του το δρόμο στο σχολείο ή στη ζωή με συμπαραστάτες τους καθηγητές του, το Σύμβουλο Προσανατολισμού και τα υπόλοιπα άτομα, που άμεσα ή έμμεσα εμπλέκονται στη ζωή του (Κασσωτάκης, 1999). Έτσι, ο Σχολικός Επαγγελματικός Προσανατολισμός, ακολουθώντας τις σύγχρονες τάσεις, εντάσσεται στο ευρύτερο πεδίο της Συμβουλευτικής (Counseling), της επιστημονικής δηλαδή βοήθειας και της οργανωμένης στήριξης που προσφέρεται στα άτομα, προκειμένου αυτά να αναπτύξουν τις ικανότητές τους και να αντιμετωπίζουν με επιτυχία τις δυσκολίες, να επικοινωνούν αποτελεσματικά με τους άλλους και να νιώθουν ολοκληρωμένα στην καθημερινή τους ζωή (ΥΠΕΠΘ, 2000, ΟΕΔΒ, 2002). Κατά τον Δημητρόπουλο (1994:199) ως συμβουλευτική ορίζεται «η διαδικασία εκείνη κατά την οποία είτε κατά τρόπο ατομικό είτε κατά τρόπο ομαδικό ένας ειδικός, που υπό ορισμένες προϋποθέσεις λέγεται Σύμβουλος, συνεξετάζει με ένα άτομο θέματα ή προβλήματα που τον απασχολούν και διευκολύνει τη λύση τους». Βασικός της σκοπός είναι να βοηθήσει το άτομο να πετύχει μια εποικοδομητική αλλαγή στην προσωπικότητά του με κατεύθυνση προς τη συγκρότηση, τη μείωση εσωτερικών συγκρούσεων και τη χρησιμοποίηση περισσότερης ενέργειας για την ουσιαστική βελτίωση της ζωής του, καθώς και να ενθαρρύνει και να στηρίζει τον νέο στην προσπάθειά του να μάθει καλύτερα τον εαυτό του και να τον αναπτύσσει δημιουργικά δια βίου (Κοσμίδου-Hardy & Γαλανουδάκη, 1996). 

Υπό την έννοια αυτή ο ΣΕΠ αποκτά ευρύτερο σημασιολογικό και αξιολογικό περιεχόμενο, ξεπερνώντας τα όρια της απλής στήριξης στη διαδικασία επιλογής επαγγέλματος και εισχωρώντας στο βάθος της ουσίας των επιλογών και αποφάσεων στη ζωή του ανθρώπου, οι οποίες αναπόδραστα συνδέονται με διεργασίες προσωπικής ανάπτυξης και ολοκλήρωσης, δεδομένου ότι η είσοδος σε ένα επάγγελμα δεν είναι αποτέλεσμα μιας στιγμιαίας απόφασης, αλλά μιας μακροχρόνιας αναπτυξιακής διαδικασίας που συμβαδίζει με την ψυχολογική εξέλιξη του (Κατσανέβας, 2004).

Άλλα θέματα για συζήτηση και παραγωγή λόγου: Αναλφαβητισμός, μορφωτικές ανισότητες, τριτοβάθμια εκπαίδευση (κείμενο βιβλίου σελ. ), διά βίου εκπαίδευση, ρόλος δασκάλου, ανθρωπιστική παιδεία-τεχνοκρατική εκπαίδευση, σχολείο του παρελθόντος-σύγχρονο σχολείο, τηλεκπαίδευση, σχολικός εκφοβισμός κ.ά.