Νέα Ελληνική Γλώσσα: Χαρτογραφώντας τα στερεότυπα

Χάρτης: Τα στερεότυπα «διαλύουν» την Ευρώπη, Πηγή: Το Δίκτυο

 

TAYTOTHTA

Τίτλος

Χαρτογραφώντας τα στερεότυπα

Δημιουργός

Νικολάκαρου Ευγενία, ΠΕ02 Φιλόλογος

Γνωστικό Αντικείμενο

Νέα Ελληνική Γλώσσα

Θεματική Ενότητα

Χαρακτηρισμός ατόμου, στερεότυπες αντιλήψεις, φυλετικός και κοινωνικός ρατσισμός

Τάξη στην οποία απευθύνεται

Β΄ Λυκείου

Χρονική Διάρκεια

4 ώρες

Χώρος

Εργαστήριο Πληροφορικής

 

Προϋποθέσεις υλοποίησης

Οι μαθητές να είναι εξοικειωμένοι με τη χρήση των ψηφιακών εργαλείων Popplet και ThingLink.

 

Διδακτικοί στόχοι ή αναμενόμενα αποτελέσματα

Αναμένεται οι μαθητές:

●       να κατανοήσουν την έννοια των στερεοτύπων και των διακρίσεων που σχετίζονται με την καταγωγή

●       να συνειδητοποιήσουν πόσο αβάσιμα είναι 

●       να εκτιμήσουν τη σημασία της πολυπολιτισμικότητας και της αλληλεγγύης

●       να αναπτύξουν κοινωνικές δεξιότητες και να ασκηθούν στον ομαδοσυνεργατικό τρόπο εργασίας

●       να εξοικειωθούν με τις νέες τεχνολογίες αξιοποιώντας τις ποικίλες δυνατότητες που τους προσφέρουν. Ειδικότερα, εξοικειώνονται με τη στοχευμένη αναζήτηση πληροφοριών στο διαδίκτυο, με τη δημιουργία εννοιολογικών χαρτών (Popplet) και διαδραστικών χαρτών και τέλος με τη δημοσίευση σε ένα ψηφιακό περιβάλλον μάθησης (ιστολόγιο).

 

Συνοπτική Περιγραφή

Ο διδάσκων έχει οργανώσει τέσσερις ομάδες των πέντε ατόμων με κριτήρια τις επιθυμίες των μαθητών (στο βαθμό που είναι εφικτό) και την επίδοσή τους. Κάθε μέλος αναλαμβάνει κάποιο ρόλο με τη βοήθεια του διδάσκοντα (συντονιστής, χειριστής του Η/Υ, γραμματέας κτλ.) και οι ομάδες παίρνουν συγκεκριμένες θέσεις στους σταθμούς εργασίας. Τα φύλλα εργασίας για κάθε φάση της διδασκαλίας είναι αποθηκευμένα σε αρχείο Word στην επιφάνεια εργασίας του υπολογιστή τους.

Σε πρώτη φάση ο εκπαιδευτικός προβάλλει κεντρικά στο βιντεοπροβολέα την ταινία μικρού μήκους «Λαθρεπιβάτης». Κατά την προβολή της ταινίας οι μαθητές είναι πιθανό να αναγνωρίσουν συμπεριφορές που έχουν παρατηρήσει και στα ελληνικά Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, όπως το σφίξιμο της τσάντας όταν πλησιάζει κάποιος «ξένος». Αυτές οι παρατηρήσεις αποτελούν την αφόρμηση για συζήτηση στην ολομέλεια της τάξης με φθίνουσα καθοδήγηση του εκπαιδευτικού, η οποία στοχεύει στο να κατανοήσουν οι μαθητές την έννοια των στερεοτύπων και των προκαταλήψεων και να είναι σε θέση να τα αναγνωρίσουν στη στάση των άλλων, αλλά και στη δική τους συμπεριφορά και τις απόψεις. Οι μαθητές ενθαρρύνονται να καταθέσουν προσωπικές τους εμπειρίες και βιώματα. Ενδεικτικοί άξονες:

1. Τι είναι τα στερεότυπα;
2. Πώς δημιουργούνται και πώς διαιωνίζονται;
3. Ποια είδη στερεοτύπων γνωρίζετε; Μπορείτε να αναφέρετε παραδείγματα;
4. Έχετε ποτέ υιοθετήσει συνειδητά ή ασυνείδητα κάποιο στερεότυπο;

Στο τέλος της πρώτης φάσης ο διδάσκων καλεί τις ομάδες να ανοίξουν το κοινό φύλλο εργασίας που βρίσκεται αποθηκευμένο στην επιφάνεια εργασίας του υπολογιστή τους. Αποστολή τους είναι να δημιουργήσουν έναν εννοιολογικό χάρτη για την έννοια των στερεοτύπων αξιοποιώντας όσα αποκόμισαν από τη συζήτηση στην ολομέλεια. Για τη δημιουργία του χάρτη χρησιμοποιούν το Popplet, ένα εύχρηστο εργαλείο για τη δημιουργία νοητικών χαρτών, για τη χρήση του οποίου δεν απαιτείται δημιουργία λογαριασμού. Μέσα σε κάθε πλαίσιο του Popplet, οι μαθητές μπορούν να προσθέσουν κείμενο, ζωγραφιά ή φωτογραφία και να επεξεργαστούν τα χρώματα και το μέγεθος. Οι συνδέσεις από πλαίσιο σε πλαίσιο είναι ιδιαίτερα απλές. Μετά την ολοκλήρωση ο νοητικός χάρτης αποθηκεύεται στους υπολογιστές σε μορφή εικόνας jpeg.

Σε δεύτερη φάση ακολουθεί ομαδική εργασία με δύο άξονες διερεύνησης: τα στερεότυπα για λαούς της Ευρώπης, αλλά και την ιστορική και πολιτιστική τους προσφορά. Μέσα από την αντίθεση αυτή επιδιώκεται οι μαθητές να συνειδητοποιήσουν τον ισοπεδωτική λειτουργία των στερεοτύπων, η οποία σπέρνει διχασμούς και παραγνωρίζει την προσφορά κάθε χώρας στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Στη φάση αυτή κάθε ομάδα ανοίγει το δικό της φύλλο εργασίας. Αποστολή τους είναι να ετοιμάσουν διαδραστικό χάρτη στο ThingLink με τους δύο παραπάνω άξονες. Ο διδάσκων περιφέρεται, παρακολουθεί διακριτικά τη διαδικασία και προχωράει σε ενδοομαδική επίλυση των εκάστοτε ζητημάτων. Επιπλέον παρεμβαίνει και ρωτάει τα μέλη των ομάδων γιατί επέλεξαν μια συγκεκριμένη πηγή, ώστε να κάνουν συνειδητά τις επιλογές τους. Ως προς τις πηγές και λαμβάνοντας υπ’ όψιν  ότι πρόκειται για μαθητές Λυκείου, δίνεται αρκετή ελευθερία στους μαθητές, ωστόσο προς διευκόλυνσή τους στα φύλλα εργασίας προτείνονται δύο δικτυακοί τόποι, οι οποίοι έχουν δημοσιεύσει σχετικά άρθρα.

Στην  τρίτη φάση οι εργασίες παρουσιάζονται στο διαδραστικό πίνακα στην ολομέλεια της τάξης. Οι μαθητές αφού παρουσιάσουν το χάρτη των στερεοτύπων καλούνται σύμφωνα και με τις οδηγίες του τελευταίου φύλλου εργασίας να αναφέρουν και να σχολιάσουν σύντομα τους δικτυακούς τόπους από όπου άντλησαν πληροφορίες συγκρίνοντάς τους ως προς τον ιδεολογικό προσανατολισμό και τη στάση τους στο θέμα των στερεοτύπων και των διακρίσεων στην Ευρώπη. Είναι σημαντικό να καταθέσουν το συμπέρασμα που βγάζουν κοιτώντας τον χάρτη τους κι αν αποκόμισαν κάτι από τη διαδικασία.

Στην τέταρτη φάση του σεναρίου οι μαθητές ακολουθώντας τις οδηγίες του ίδιου αυτού τελευταίου φύλλου εργασίας αναρτούν στο ιστολόγιο (όπου αναρτάται όλο το υλικό του μαθήματος) τα συμπεράσματα και τον υπερσύνδεσμο για τον διαδραστικό τους χάρτη. Προϋποτίθεται όλοι οι μαθητές να είναι και Συντάκτες στο ιστολόγιο. Το σενάριο κλείνει με σύντομη συζήτηση στην ολομέλεια, κατά την οποία οι μαθητές έχοντας ακούσει και τις απόψεις των συμμαθητών τους ενθαρρύνονται να κάνουν την αυτοκριτική τους.   

Στο παρόν μ-σενάριο οι νέες τεχνολογίες δεν αξιοποιούνται μόνο ως ένας πιο ελκυστικός τρόπος παρουσίασης της γνώσης, αλλά ως ένα σύνθετο διδακτικό μέσο που προσφέρει ποικίλες δυνατότητες κατά την εκπαιδευτική διαδικασία. Συγκεκριμένα, δίνεται η δυνατότητα στους μαθητές να αναζητήσουν οι ίδιοι το υλικό τους στο διαδίκτυο, να το αξιολογήσουν, να το διαμορφώσουν, να το παρουσιάσουν, να δεχθούν κριτική και να είναι σε θέση να αιτιολογήσουν τις επιλογές τους. Αυξάνεται έτσι η αυτοπεποίθησή τους και τους δίνεται η δυνατότητα να καλλιεργήσουν τις κοινωνικές τους δεξιότητες, τη συνεργατικότητα, την ανάληψη πρωτοβουλιών και την ικανότητα επίλυσης προβλημάτων. Ενθαρρύνεται η δημόσια κατάθεση της γνώμης τους και η ανταλλαγή απόψεων. Ο διδάσκων συντονίζει και επιλύει προβλήματα που προκύπτουν συνήθως από τη χρήση εφαρμογών και δικτυακών τόπων με τους οποίους δεν είναι εξοικειωμένοι οι μαθητές, όπως το Popplet, το ThingLink και το ιστολόγιο.

 

 

 

 

 

 

Κοινό Φύλλο Εργασίας 1

Με τη βοήθεια του προγράμματος Popplet να προχωρήσετε στη δημιουργία ενός εννοιολογικού χάρτη για την έννοια των στερεοτύπων.

●       Για τη χρήση του Popplet δεν απαιτείται η δημιουργία λογαριασμού. Να επιλέξετε try it out και αφού δείτε τις σύντομες οδηγίες (εννέα σημειώσεις), να ξεκινήσετε τη δημιουργία. Μέσα σε κάθε πλαίσιο μπορείτε να προσθέσετε κείμενο, ζωγραφιά ή φωτογραφία και να επεξεργαστείτε τα χρώματα και το μέγεθος. Οι συνδέσεις από πλαίσιο σε πλαίσιο είναι ιδιαίτερα απλές σέρνοντας το ποντίκι από το ένα πλαίσιο στη θέση που θα μπει το καινούριο. Επιλέγοντας export να αποθηκεύσετε στον υπολογιστή της ομάδας το νοητικό χάρτη σε μορφή εικόνας jpeg.

●       Για το περιεχόμενο να αξιοποιήσετε όσα αποκομίσατε από τη συζήτηση στην ολομέλεια σχετικά με:

➢     τη σημασία της λέξης στερεότυπα

➢     τα είδη των στερεοτύπων

➢     το πώς δημιουργούνται και πώς αναπαράγονται τα στερεότυπα

Παράδειγμα ημιδομημένου εννοιολογικού χάρτη:

 

 

 

 

Φύλλο Εργασίας 2

1^η ομάδα: «Άγγλοι»

Αποστολή της ομάδας σας είναι να παρουσιάσει τα πιο διαδεδομένα στερεότυπα εις βάρος των Άγγλων, αλλά και κάποιο δείγμα της ιστορικής και πολιτιστικής τους προσφοράς και να δημιουργήσετε διαδραστικό χάρτη στο ThingLink

1.       Με βάση τις πληροφορίες που θα αντλήσετε με στοχευμένη αναζήτηση στο διαδίκτυο (με λέξεις κλειδιά), αλλά και τα προσωπικά σας βιώματα, να συγκεντρώσετε τα πιο διαδεδομένα στερεότυπα για τους Άγγλους.

Ενδεικτικοί δικτυακοί τόποι όπου δημοσιεύθηκαν σχετικά άρθρα, www.huffingtonpost.gr και www.iefimerida.gr 

 

2.      Να αναζητήσετε πληροφορίες για σημαντικές προσωπικότητες από το χώρο, των τεχνών, των γραμμάτων, της επιστήμης ή της πολιτικής με καταγωγή από τη Μεγάλη Βρετανία.

  

3.      Να δημιουργήσετε έναν διαδραστικό χάρτη της Μεγάλης Βρετανίας στο ThingLink στον οποίο να εισάγετε ταμπέλες (tags) των στερεοτύπων στις αντίστοιχες περιοχές με τις οποίες σχετίζονται, αλλά και ταμπέλες διαφορετικού χρώματος για τις σπουδαίες προσωπικότητες τοποθετημένες στην περιοχή καταγωγής ή δράσης τους. Μπορείτε να εισαγάγετε είτε κείμενο είτε εικόνα.

 

4.      Συζητήστε στο πλαίσιο της ομάδας αν παρατηρήσατε κάποια διαφορά στον τρόπο παρουσίασης του θέματος από τους παραπάνω και άλλους δικτυακούς τόπους ανάλογα με τον ιδεολογικό τους προσανατολισμό και την ευρύτερη στάση τους σχετικά με τη θέση της Ελλάδας στην Ευρώπη. Ήταν η στάση όλων των ιστοτόπων φιλοευρωπαϊκή; Εντοπίσατε σε κάποιους εθνικιστικά σχόλια; Να καταγράψετε τις σχετικές παρατηρήσεις με τη μορφή σημειώσεων σε ένα αρχείο .

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Φύλλο Εργασίας 2

2η ομάδα: «Γάλλοι»

Αποστολή της ομάδας σας είναι να παρουσιάσει τα πιο διαδεδομένα στερεότυπα εις βάρος των Γάλλων, αλλά και κάποιο δείγμα της ιστορικής και πολιτιστικής τους προσφοράς και να δημιουργήσετε διαδραστικό χάρτη στο ThingLink.

1. Με βάση τις πληροφορίες που θα αντλήσετε με στοχευμένη αναζήτηση στο διαδίκτυο (με λέξεις κλειδιά), αλλά και τα προσωπικά σας βιώματα, να συγκεντρώσετε τα πιο διαδεδομένα στερεότυπα για τους Γάλλους.

Ενδεικτικοί δικτυακοί τόποι όπου δημοσιεύθηκαν σχετικά άρθρα, www.huffingtonpost.gr και www.iefimerida.gr.

 2.        Να αναζητήσετε πληροφορίες για σημαντικές προσωπικότητες από το χώρο, των τεχνών, των γραμμάτων, της επιστήμης ή της πολιτικής με καταγωγή από τη Γαλλία.

3.         Να δημιουργήσετε έναν διαδραστικό χάρτη της Γαλλίας στο ThingLink στον οποίο να εισάγετε ταμπέλες (tags) των στερεοτύπων στις αντίστοιχες περιοχές με τις οποίες σχετίζονται, αλλά και ταμπέλες διαφορετικού χρώματος για τις σπουδαίες προσωπικότητες τοποθετημένες στην περιοχή καταγωγής ή δράσης τους. Μπορείτε να εισαγάγετε είτε κείμενο είτε εικόνα.

4.         Συζητήστε στο πλαίσιο της ομάδας αν παρατηρήσατε κάποια διαφορά στον τρόπο παρουσίασης του θέματος από τους παραπάνω και άλλους δικτυακούς τόπους ανάλογα με τον ιδεολογικό τους προσανατολισμό και την ευρύτερη στάση τους σχετικά με τη θέση της Ελλάδας στην Ευρώπη. Ήταν η στάση όλων των ιστοτόπων φιλοευρωπαϊκή; Εντοπίσατε σε κάποιους εθνικιστικά σχόλια; Να καταγράψετε τις σχετικές παρατηρήσεις με τη μορφή σημειώσεων σε ένα αρχείο .

 

 

 

Φύλλο Εργασίας 2 

3η ομάδα: «Γερμανοί»

Αποστολή της ομάδας σας είναι να παρουσιάσει τα πιο διαδεδομένα στερεότυπα εις βάρος των Γερμανών, αλλά και κάποιο δείγμα της πνευματικής και πολιτιστικής τους προσφοράς και να δημιουργήσετε διαδραστικό χάρτη στο ThingLink.

1. Με βάση τις πληροφορίες που θα αντλήσετε με στοχευμένη αναζήτηση στο διαδίκτυο (με λέξεις κλειδιά), αλλά και τα προσωπικά σας βιώματα, να συγκεντρώσετε τα πιο διαδεδομένα στερεότυπα για τους Γερμανούς.

Ενδεικτικοί δικτυακοί τόποι όπου δημοσιεύθηκαν σχετικά άρθρα, www.huffingtonpost.gr και www.iefimerida.gr.

2. Να αναζητήσετε πληροφορίες για σημαντικές προσωπικότητες από το χώρο, των τεχνών, των γραμμάτων, της επιστήμης ή της πολιτικής με καταγωγή από τη Γερμανία.

3.         Να δημιουργήσετε έναν διαδραστικό χάρτη της Γερμανίας στο ThingLink στον οποίο να εισάγετε ταμπέλες (tags) των στερεοτύπων στις αντίστοιχες περιοχές με τις οποίες σχετίζονται, αλλά και ταμπέλες διαφορετικού χρώματος για τις σπουδαίες προσωπικότητες τοποθετημένες στην περιοχή καταγωγής ή δράσης τους. Μπορείτε να εισαγάγετε είτε κείμενο είτε εικόνα.

4.         Συζητήστε στο πλαίσιο της ομάδας αν παρατηρήσατε κάποια διαφορά στον τρόπο παρουσίασης του θέματος από τους παραπάνω και άλλους δικτυακούς τόπους ανάλογα με τον ιδεολογικό τους προσανατολισμό και την ευρύτερη στάση τους σχετικά με τη θέση της Ελλάδας στην Ευρώπη. Ήταν η στάση όλων των ιστοτόπων φιλοευρωπαϊκή; Εντοπίσατε σε κάποιους εθνικιστικά σχόλια; Να καταγράψετε τις σχετικές παρατηρήσεις με τη μορφή σημειώσεων σε ένα αρχείο .

 

 

 

         

 

 

 

 

 

 

Φύλλο Εργασίας 2

4η ομάδα: «Έλληνες»

Αποστολή της ομάδας σας είναι να παρουσιάσει τα πιο διαδεδομένα στερεότυπα εις βάρος των Ελλήνων, αλλά και κάποιο δείγμα της ιστορικής και πολιτιστικής τους προσφοράς και να δημιουργήσετε διαδραστικό χάρτη στο ThingLink.

1. Με βάση τις πληροφορίες που θα αντλήσετε με στοχευμένη αναζήτηση στο διαδίκτυο (με λέξεις κλειδιά), αλλά και τα προσωπικά σας βιώματα, να συγκεντρώσετε τα πιο διαδεδομένα στερεότυπα για τους Έλληνες.

Ενδεικτικοί δικτυακοί τόποι όπου δημοσιεύθηκαν σχετικά άρθρα, www.huffingtonpost.gr και www.iefimerida.gr.

      2. Να αναζητήσετε πληροφορίες για σημαντικές προσωπικότητες από το χώρο, των τεχνών, των γραμμάτων, της επιστήμης ή της πολιτικής με καταγωγή από την Ελλάδα.

       3.   Να δημιουργήσετε έναν διαδραστικό χάρτη της Ελλάδας στο ThingLink στον οποίο να εισάγετε ταμπέλες (tags) των στερεοτύπων στις αντίστοιχες περιοχές με τις οποίες σχετίζονται, αλλά και ταμπέλες διαφορετικού χρώματος για τις σπουδαίες προσωπικότητες τοποθετημένες στην περιοχή καταγωγής ή δράσης τους. Μπορείτε να εισαγάγετε είτε κείμενο είτε εικόνα.

        4.  Συζητήστε στο πλαίσιο της ομάδας αν παρατηρήσατε κάποια διαφορά στον τρόπο παρουσίασης του θέματος από τους παραπάνω και άλλους δικτυακούς τόπους ανάλογα με τον ιδεολογικό τους προσανατολισμό και την ευρύτερη στάση τους σχετικά με τη θέση της Ελλάδας στην Ευρώπη. Ήταν η στάση όλων των ιστοτόπων φιλοευρωπαϊκή; Εντοπίσατε σε κάποιους εθνικιστικά σχόλια; Να καταγράψετε τις σχετικές παρατηρήσεις με τη μορφή σημειώσεων σε ένα αρχείο .

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Φύλλο Εργασίας 3

Κοινό για όλες τις ομάδες

1. Να παρουσιάσετε με συντομία την εργασία σας στον διαδραστικό χάρτη του εργαστηρίου. Καλό είναι κατά την παρουσίαση:

 

➢     Να αναφέρετε και να σχολιάσετε τους δικτυακούς τόπους από όπου αντλήσατε το υλικό σας, συγκρίνοντάς τους ως προς τον ιδεολογικό προσανατολισμό και τη στάση τους στο θέμα των διακρίσεων. (π.χ. φιλοευρωπαϊκή στάση, εθνικιστική προσέγγιση κτλ.)

➢     Να σχολιάσετε τα συμπεράσματα που βγάζετε από τον διαδραστικό χάρτη και την αντιπαράθεση των αρνητικών και θετικών ταμπέλων.

➢     Να μοιραστείτε μαζί μας αν από τη δική σας ή από τις εργασίες των άλλων ομάδων συνειδητοποιήσατε κάποιο δικό σας στερεότυπο κι αν εξακολουθείτε να το ασπάζεστε.

 

2.      Να δημοσιεύσετε τα παραπάνω συμπεράσματα επιγραμματικά στο Ιστολόγιο του μαθήματος μαζί με τον υπερσύνδεσμο για το διαδραστικό σας χάρτη.