Νέα Ελληνική Λογοτεχνία: Ταξιδεύοντας με τις λέξεις

 

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ

Τίτλος: Ταξιδεύοντας με τις λέξεις

Δημιουργός: Νικολάκαρου Ευγενία

Γνωστικά Αντικείμενα: Νέα Ελληνική Λογοτεχνία, Νέα Ελληνική Γλώσσα

Διδακτική Ενότητα: Νεότερη ποίηση, Ν. Καββαδίας

Τάξη στην οποία απευθύνεται: Β΄ Λυκείου

Χρονική διάρκεια: 2 διδακτικές ώρες

Χώρος: Εργαστήριο Πληροφορικής

Προϋποθέσεις υλοποίησης: Να είναι εξοικειωμένοι με τη χρήση των ηλεκτρονικών λεξικών της Πύλης, αλλά και με την ποίηση του Ν. Καββαδία.

Σκοπός

·         Οι μαθητές αναμένεται να συνειδητοποιήσουν ότι σε ένα ποίημα κάθε λέξη, ως συνειδητή επιλογή του ποιητή, είναι μοναδική και αναντικατάστατη.

Στόχοι

Αναμένεται οι μαθητές

·         Να κατανοήσουν καλύτερα το ποίημα ερμηνεύοντας τις δυσνόητες λέξεις του.

·         Να συνειδητοποιήσουν τη σημασία της ναυτικής ορολογίας στην ποίηση του Ν. Καββαδία.

·         Να αναπτύξουν τη δημιουργικότητά τους προσπαθώντας να ξαναγράψουν τμήμα του κειμένου.

·         Να καλλιεργήσουν δεξιότητες συνεργασίας και αλληλεπίδρασης.

·         Να αναπτύξουν ικανότητες σύγκρισης και αξιολόγησης ποιητικού έργου.

·         Να ασκηθούν στην αξιοποίηση των ηλεκτρονικών λεξικών και συγκεκριμένα στην Παράλληλη και Σύνθετη Αναζήτηση.

·         Να εξοικειωθούν με τη χρήση των διαδραστικών βιβλίων και του ιστολογίου.

 

Σύντομη Περιγραφή:

Οι μαθητές χωρίζονται σε τέσσερις ομάδες των πέντε ατόμων με βάση τις επιδόσεις και τις επιθυμίες τους. Ο διδάσκων φροντίζει σε κάθε ομάδα να υπάρχει ένας τουλάχιστον μαθητής εξοικειωμένος με τη χρήση Η/Υ. Κάθε μαθητής αναλαμβάνει ένα ρόλο στο πλαίσιο της ομάδας με τη βοήθεια του διδάσκοντα (συντονιστής, χειριστής του Η/Υ, γραμματέας κτλ.) και οι ομάδες παίρνουν θέση μπροστά στους υπολογιστές. Σε πρώτη φάση ο διδάσκων πραγματοποιεί ερμηνευτική ανάγνωση του ποιήματος «Πούσι» του Ν. Καββαδία. Στη συνέχεια οι μαθητές αναζητούν το ποίημα στο διαδραστικό βιβλίο της Νέας Ελληνικής Λογοτεχνίας ακολουθώντας τις οδηγίες των διαφορετικών για κάθε ομάδα φύλλων εργασίας που βρίσκονται αποθηκευμένα σε αρχείο word στην επιφάνεια εργασίας του υπολογιστή τους. Όλες οι ομάδες ανατρέχουν στο διαδραστικό βιβλίο και βρίσκουν το «Πούσι». Αποστολή τους είναι να εντοπίσουν τους ναυτικούς όρους σε διαφορετικές στροφές του ποιήματος κι έπειτα μέσω του υπερσυνδέσμου του διαδραστικού βιβλίου τους, να οδηγηθούν στην Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα όπου με παράλληλη αναζήτηση στα τρία ηλεκτρονικά λεξικά νέας ελληνικής της Πύλης θα αναζητήσουν τη σημασία των όρων η οποία ταιριάζει στα συμφραζόμενα του ποιήματος. Τέλος μέσω της Σύνθετης Αναζήτησης  καλούνται να εντοπίσουν περαιτέρω ναυτικούς όρους συγκεκριμένης προέλευσης φτιάχνοντας ένα δικό τους μικρό λεξικό (π.χ. η 1^η ομάδα ναυτικούς όρους ιταλικής προέλευσης).

Στη δεύτερη φάση οι μαθητές προσπαθούν να ξαναγράψουν τη στροφή που τους ανατέθηκε αντικαθιστώντας τις λέξεις που επεξεργάστηκαν με άλλες συνώνυμες, αλλά λιγότερο εξειδικευμένες, συμβουλευόμενοι και το «Γλωσσάρι στὸ ἔργο τοῦ Νίκου Καββαδία» του Γιώργου Τράπαλη. Έπειτα οι ομάδες γράφουν με τη σειρά τη νέα εκδοχή κάθε στροφής στο διαδραστικό πίνακα και γίνεται σύγκριση στην ολομέλεια με την αρχική μορφή του ποιήματος, ώστε να συνειδητοποιήσουν οι μαθητές τη σημασία της ναυτικής ορολογίας στην ποίηση του Καββαδία, αλλά και την αξία και τη μοναδικότητα των λέξεων στην ποίηση γενικότερα. Το «νέο» ποίημα αναρτάται κεντρικά στο ιστολόγιο του μαθήματος και από κάτω οι ομάδες δημοσιεύουν με τη μορφή σχολίων τα συμπεράσματά τους από τη σύγκριση και τη συζήτηση που προηγήθηκε.

            Στην παρούσα μ-δραστηριότητα αξιοποιείται ο επεξεργαστής κειμένου word, το διαδραστικό βιβλίο της Νέας Ελληνικής Λογοτεχνίας, τα ηλεκτρονικά λεξικά της Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα και το ιστολόγιο. Δίνεται έτσι η δυνατότητα στους μαθητές να πραγματοποιήσουν ομαδικά παράλληλη και σύνθετη αναζήτηση σε ηλεκτρονικά λεξικά, να φτιάξουν το δικό τους μικρό γλωσσάριο, να μεταβάλουν τμήματα του ποιήματος και να δημοσιοποιήσουν το αποτέλεσμα της δουλειάς τους και τα συμπεράσματά τους στο ιστολόγιο. Ο ρόλος του διδάσκοντα είναι διευκολυντικός και συμβουλευτικός κυρίως σε θέματα τεχνολογικής φύσεως, αλλά και γλωσσικής παρέμβασης, όπου αυτή ζητηθεί, ενώ φροντίζει και για την τήρηση των χρόνων, ώστε η διαδικασία να ολοκληρωθεί σε δύο διδακτικές ώρες.

 

 

Φύλλο Εργασίας

Α΄ Ομάδα

Ο ποιητής των θαλασσών, Ν. Καββαδίας, χρησιμοποιεί ναυτική ορολογία στην ποίησή του. Ένα από τα ποιήματά του στο οποίο υπάρχει πληθώρα δυσνόητων ναυτικών όρων είναι το «Πούσι»:

Ø  Να αναζητήσετε το ποίημα στο διαδραστικό βιβλίο του μαθήματος και να εντοπίσετε τους ναυτικούς όρους στην πρώτη στροφή του ποιήματος (Δικτυακός τόπος: http://ebooks.edu.gr/new/allcourses.php > υλικό ανά τάξη > Β΄ Λυκείου > Διαδραστικά Βιβλία Μαθητή εμπλουτισμένα html > Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας > Ν. Καββαδίας, Πούσι)

Ø  Μέσω του υπερσυνδέσμου («Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής») κάτω από το ποίημα στο διαδραστικό βιβλίο σας, να μεταβείτε στην Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα και να αναζητήσετε μία ερμηνεία των παραπάνω ναυτικών όρων που να ταιριάζει στα συμφραζόμενα του ποιήματος. Να προτιμήσετε την Παράλληλη Αναζήτηση που εντοπίζει τη λέξη και στα τρία λεξικά Νέας Ελληνικής της Πύλης (Νέα Ελληνική > Εργαλεία> Ηλεκτρονικά Λεξικά> Παράλληλη Αναζήτηση). Στη συνέχεια να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα.

 

Ναυτικός Όρος	Ερμηνεία	Προέλευση

 

Ø  Να φτιάξετε στην Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα ένα δικό σας μικρό λεξικό είκοσι ναυτικών όρων ιταλικής προέλευσης αξιοποιώντας τις δυνατότητες της Σύνθετης Αναζήτησης στο Λεξικό της κοινής νεοελληνικής ορίζοντας: Τύπος λήμματος> ουσιαστικό, ετυμολογία> ιταλ., σημασιολογικό πεδίο> ναυτικός όρος.

Ø  Να ξαναγράψετε την πρώτη στροφή αντικαθιστώντας τους ναυτικούς όρους με συνώνυμες λέξεις λιγότερο εξειδικευμένες π.χ. αντένα>κεραία. Μπορείτε να συμβουλευτείτε και το «Γλωσσάρι στὸ ἔργο τοῦ Νίκου Καββαδία» του Γιώργου Τράπαλη. Έπειτα να παρουσιάσετε τους «νέους» στίχους στην ολομέλεια.

Στίχοι:

1.        

2.        

3.        

4.       

Ø  Σε τι διαφέρει η νέα στροφή που ετοιμάσατε από την προηγούμενη; Τι κερδίζει και τι χάνει το ποίημα από την αλλαγή; Ποια εκδοχή προτιμάτε; Αφού ακούσετε και τις απόψεις των συμμαθητών σας, να καταγράψετε τα συμπεράσματά σας ως σχόλιο στο ιστολόγιο του μαθήματος κάτω από την ανάρτηση ολόκληρου του «νέου» ποιήματος (Πληκτρολόγηση σχολίου > Δημοσίευση).

 

 

Φύλλο Εργασίας

Β΄ Ομάδα

Ο ποιητής των θαλασσών, Ν. Καββαδίας, χρησιμοποιεί ναυτική ορολογία στην ποίησή του. Ένα από τα ποιήματά του στο οποίο υπάρχει πληθώρα δυσνόητων ναυτικών όρων είναι το «Πούσι»:

Ø  Να αναζητήσετε το ποίημα στο διαδραστικό βιβλίο του μαθήματος και να εντοπίσετε τους ναυτικούς όρους στη δεύτερη στροφή του ποιήματος (Δικτυακός τόπος: http://ebooks.edu.gr/new/allcourses.php > υλικό ανά τάξη > Β΄ Λυκείου > Διαδραστικά Βιβλία Μαθητή εμπλουτισμένα html > Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας > Ν. Καββαδίας, Πούσι)

Ø  Μέσω του υπερσυνδέσμου κάτω από το ποίημα («Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής» ) να μεταβείτε στην Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα και να αναζητήσετε μία ερμηνεία των παραπάνω ναυτικών όρων που να ταιριάζει στα συμφραζόμενα του ποιήματος. Να προτιμήσετε την Παράλληλη Αναζήτηση που εντοπίζει τη λέξη και στα τρία λεξικά Νέας Ελληνικής της Πύλης. (Νέα Ελληνική > Εργαλεία> Ηλεκτρονικά Λεξικά> Παράλληλη Αναζήτηση) Στη συνέχεια να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα.

 

Ναυτικός Όρος	Ερμηνεία	Προέλευση

 

Ø  Να φτιάξετε στην Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα ένα δικό σας λεξικό είκοσι ναυτικών όρων γαλλικής προέλευσης αξιοποιώντας τις δυνατότητες της Σύνθετης Αναζήτησης στο Λεξικό της κοινής νεοελληνικής ορίζοντας: Τύπος λήμματος> ουσιαστικό, ετυμολογία> γαλλ, σημασιολογικό πεδίο> ναυτικός όρος.

Ø  Να ξαναγράψετε την πρώτη στροφή αντικαθιστώντας τους ναυτικούς όρους με συνώνυμες λέξεις λιγότερο εξειδικευμένες π.χ. αντένα>κεραία. Μπορείτε να συμβουλευτείτε και το «Γλωσσάρι στὸ ἔργο τοῦ Νίκου Καββαδία» του Γιώργου Τράπαλη. Έπειτα να παρουσιάσετε τους «νέους» στίχους στην ολομέλεια.

Στίχοι:

5.        

6.        

7.        

8.       

 

Ø  Σε τι διαφέρει η νέα στροφή από την προηγούμενη; Τι κερδίζει και τι χάνει το ποίημα από την αλλαγή; Ποια εκδοχή προτιμάτε; Αφού ακούσετε και τις απόψεις των συμμαθητών σας, να καταγράψετε τα συμπεράσματά σας ως σχόλιο στο ιστολόγιο του μαθήματος κάτω από την ανάρτηση ολόκληρου του «νέου» ποιήματος (Πληκτρολόγηση σχολίου > Δημοσίευση).

 

 

Φύλλο Εργασίας

Γ΄ Ομάδα

Ο ποιητής των θαλασσών, Ν. Καββαδίας, χρησιμοποιεί ναυτική ορολογία στην ποίησή του. Ένα από τα ποιήματά του στο οποίο υπάρχει πληθώρα δυσνόητων ναυτικών όρων είναι το «Πούσι»:

Ø  Να αναζητήσετε το ποίημα στο διαδραστικό βιβλίο του μαθήματος και να εντοπίσετε τους ναυτικούς όρους στην τρίτη στροφή του ποιήματος (Δικτυακός τόπος: http://ebooks.edu.gr/new/allcourses.php > υλικό ανά τάξη > Β΄ Λυκείου > Διαδραστικά Βιβλία Μαθητή εμπλουτισμένα html > Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας > Ν. Καββαδίας, Πούσι)

Ø  Μέσω του υπερσυνδέσμου κάτω από το ποίημα («Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής»  ) να μεταβείτε στην Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα και να αναζητήσετε μία ερμηνεία των παραπάνω ναυτικών όρων που να ταιριάζει στα συμφραζόμενα του ποιήματος. Να προτιμήσετε την Παράλληλη Αναζήτηση που εντοπίζει τη λέξη και στα τρία λεξικά Νέας Ελληνικής της Πύλης (Νέα Ελληνική > Εργαλεία> Ηλεκτρονικά Λεξικά> Παράλληλη Αναζήτηση). Στη συνέχεια να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα.

 

Ναυτικός Όρος	Ερμηνεία	Προέλευση

 

Ø  Να φτιάξετε στην Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα ένα δικό σας λεξικό είκοσι ναυτικών όρων ιταλικής προέλευσης αξιοποιώντας τις δυνατότητες της Σύνθετης Αναζήτησης στο Λεξικό της κοινής νεοελληνικής ορίζοντας: Τύπος λήμματος> ουσιαστικό, ετυμολογία> ιταλ., σημασιολογικό πεδίο> ναυτικός όρος.

Ø  Να ξαναγράψετε την πρώτη στροφή αντικαθιστώντας τους ναυτικούς όρους με συνώνυμες λέξεις λιγότερο εξειδικευμένες π.χ. αντένα>κεραία. Μπορείτε να συμβουλευτείτε και το «Γλωσσάρι στὸ ἔργο τοῦ Νίκου Καββαδία» του Γιώργου Τράπαλη. Έπειτα να παρουσιάσετε τους «νέους» στίχους στην ολομέλεια.

Στίχοι:

9.        

10.    

11.    

12.   

Ø  Σε τι διαφέρει η νέα στροφή από την προηγούμενη; Τι κερδίζει και τι χάνει το ποίημα από την αλλαγή; Ποια εκδοχή προτιμάτε; Αφού ακούσετε και τις απόψεις των συμμαθητών σας, να καταγράψετε τα συμπεράσματά σας ως σχόλιο στο ιστολόγιο του μαθήματος κάτω από την ανάρτηση ολόκληρου του «νέου» ποιήματος (Πληκτρολόγηση σχολίου > Δημοσίευση).

 

Φύλλο Εργασίας

Δ΄ Ομάδα

Ο ποιητής των θαλασσών, Ν. Καββαδίας, χρησιμοποιεί ναυτική ορολογία στην ποίησή του. Ένα από τα ποιήματά του στο οποίο υπάρχει πληθώρα δυσνόητων ναυτικών όρων είναι το «Πούσι»:

Ø  Να αναζητήσετε το ποίημα στο διαδραστικό βιβλίο του μαθήματος και να εντοπίσετε τους ναυτικούς όρους στην τέταρτη στροφή του ποιήματος (Δικτυακός τόπος: http://ebooks.edu.gr/new/allcourses.php > υλικό ανά τάξη > Β΄ Λυκείου > Διαδραστικά Βιβλία Μαθητή εμπλουτισμένα html > Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας > Ν. Καββαδίας, Πούσι)

Ø  Μέσω του υπερσυνδέσμου κάτω από το ποίημα («Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής» ) να μεταβείτε στην Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα και να αναζητήσετε μία ερμηνεία των παραπάνω ναυτικών όρων που να ταιριάζει στα συμφραζόμενα του ποιήματος. Να προτιμήσετε την Παράλληλη Αναζήτηση που εντοπίζει τη λέξη και στα τρία λεξικά Νέας Ελληνικής της Πύλης (Νέα Ελληνική > Εργαλεία> Ηλεκτρονικά Λεξικά> Παράλληλη Αναζήτηση). Στη συνέχεια να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα.

 

Ναυτικός Όρος	Ερμηνεία	Προέλευση

 

Ø  Να φτιάξετε στην Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα ένα δικό σας λεξικό είκοσι ναυτικών όρων γαλλικής προέλευσης αξιοποιώντας τις δυνατότητες της Σύνθετης Αναζήτησης στο Λεξικό της κοινής νεοελληνικής ορίζοντας: Τύπος λήμματος> ουσιαστικό, ετυμολογία> γαλλ., σημασιολογικό πεδίο> ναυτικός όρος.

Ø  Να ξαναγράψετε την πρώτη στροφή αντικαθιστώντας τους ναυτικούς όρους με συνώνυμες λέξεις λιγότερο εξειδικευμένες π.χ. αντένα>κεραία. Μπορείτε να συμβουλευτείτε και το «Γλωσσάρι στὸ ἔργο τοῦ Νίκου Καββαδία» του Γιώργου Τράπαλη. Έπειτα να παρουσιάσετε τους «νέους» στίχους στην ολομέλεια.

Στίχοι:

13.    

14.    

15.    

16.   

Ø  Σε τι διαφέρει η νέα στροφή από την προηγούμενη; Τι κερδίζει και τι χάνει το ποίημα από την αλλαγή; Ποια εκδοχή προτιμάτε; Αφού ακούσετε και τις απόψεις των συμμαθητών σας, να καταγράψετε τα συμπεράσματά σας ως σχόλιο στο ιστολόγιο του μαθήματος κάτω από την ανάρτηση ολόκληρου του «νέου» ποιήματος (Πληκτρολόγηση σχολίου > Δημοσίευση).