Ιστορία Α΄ Λυκείου: Ομηρική εποχή (1100-750 π.Χ.)

Ομηρική εποχή (1100-750 π.Χ.)

Μετά την παρακμή των μυκηναϊκών κέντρων → περίοδος αναστατώσεων (περίπου τρεις αιώνες) – συνεχείς μετακινήσεις.

Κύρια πηγή πληροφοριών: τα ομηρικά έπη και η αρχαιολογική έρευνα → ονομάζεται συμβατικά ομηρική εποχή.

Στο παρελθόν τη θεωρούσαν περίοδο παρακμής λόγω των περιορισμένων πληροφοριών (ελληνικός μεσαίωνας ή σκοτεινοί χρόνοι) - σήμερα θεωρείται περίοδος ανασυγκρότησης – έθεσε τα θεμέλια του ελληνικού πολιτισμού.

Ο πρώτος ελληνικός αποικισμός

Πρώτος ελληνικός αποικισμός: οι μεταναστευτικές κινήσεις των ελληνικών φύλων από τα μέσα του 11^ου αι π.Χ. μέχρι και τον 9^ο αι. π.Χ..

Φύλα που μιλούσαν την αιολική διάλεκτο: από Θεσσαλία → Τένεδο, Λέσβο και στα απέναντι παράλια της Μ. Ασίας → Αιολίς.

Ίωνες: από Πελοπόννησο, Αττική και Εύβοια → Σάμο, Χίο και στις απέναντι ακτές της Μ. Ασίας – ίδρυση δώδεκα πόλεων, οι οποίες συγκρότησαν θρησκευτική ένωση (Πανιώνιο) → η δυτική ακτή της Μ. Ασίας έγινε γνωστή με το όνομα Ιωνία λόγω της μεγάλης τους εξάπλωσης.

Δωριείς: από Λακωνία, Επίδαυρο, Τροιζήνα → Μήλο, Θήρα, Κρήτη, Ρόδο, Κω και στις νοτιοδυτικές ακτές της Μ. Ασίας → συγκρότηση θρησκευτικής ένωσης →δωρική εξάπολη (Ιαλυσός, Κάμιρος, Λίνδος, η πόλη της Κω, Κνίδος και Αλικαρνασσός).

Οικονομική, κοινωνική και πολιτική οργάνωση

Οικονομία

·        Κύρια πηγή οικονομικής ανάπτυξης η γη.

·        Μορφή κλειστής αγροτικής οικονομίας: τα μέλη κάθε οικογένειας (μαζί με άλλα οικονομικά εξαρτώμενα από αυτούς άτομα) αποτελούσαν έναν οίκο και επιτελούσαν όλες τις παραγωγικές εργασίες.

·        Δεν υπήρχε ιδιαίτερη εργασιακή ειδίκευση και βιοτεχνική ανάπτυξη.

·        Τα παραγόμενα αγαθά καταναλώνονταν στα πλαίσια του οίκου.

·        Οι ελλείψεις αγαθών αντιμετωπίζονταν με: περιορισμένο ανταλλακτικό εμπόριο, ανταλλαγή δώρων, πόλεμο, πειρατεία.

Κοινωνία

·        Μετά της απόκτηση μόνιμων εγκαταστάσεων τα μέλη του οίκου που είχαν συγγενικούς δεσμούς γίνονταν κάτοχοι γης και συνεπώς οικονομικής ισχύος → άριστοι

·        Στον οίκο ζούσε και μία πολυάριθμη κοινωνική ομάδα που δεν είχε συγγενικούς δεσμούς με τους ευγενείς → πλήθος

·        Εκείνοι των οποίων η εργασία προϋπέθετε κάποια ειδίκευση (ξυλουργός, χαλκουργός κτλ.) και ήταν οικονομικά εξαρτώμενοι από τους οίκους μιας ευρύτερης περιοχής → δημιουργοί

·        Οι δούλοι αποτελούσαν περιουσιακό στοιχείο του οίκου και είχαν αποκτηθεί από πολέμους ή πειρατεία.

Πολιτική οργάνωση

Οργάνωση με φυλετικά κριτήρια → φυλετικά κράτη: προέκυπταν από κάθε φύλο που διαρθρωνόταν σε φυλές, φ(ρ)ατρίες και γένη με βάση συγγενικούς δεσμούς ή από τη διάσπαση ενός φύλου ή από την ένωση περισσότερων φυλών του ίδιου φύλου.

Πολιτική οργάνωση των φυλετικών κρατών για την αντιμετώπιση προβλημάτων → οι φυλετικοί αρχηγοί εξελίχθηκαν σε κληρονομικούς βασιλείς → αρχηγοί στρατού σε εποχή πολέμου – θρησκευτική και δικαστική εξουσία σε περίοδο ειρήνης μαζί με συμβούλιο αρχηγών των ισχυρών γενών (βουλή των γερόντων), το οποίο προοδευτικά περιόρισε τη βασιλική εξουσία. Οι βασιλείς συγκαλούσαν σε συνόδους το πλήθος για σημαντικές αποφάσεις (εκκλησία του δήμου) → διαμόρφωση των θεσμών που θα οδηγήσουν στην πολιτική συγκρότηση των μετέπειτα ελληνικών κοινωνιών.

Πολιτισμός

Γραφή: Λησμονήθηκε η γραμμική Β και για 3 αιώνες δε χρησιμοποιούσαν γραφή - τέλη 9^ου – αρχές 8^ου αιώνα π.Χ. επανεμφάνιση γραφής στην οποία τα σύμβολα αποδίδουν πλέον φθόγγους → αλφαβητική γραφή  από  φοινικικό αλφάβητο με προσαρμογή των συμβόλων στις φωνητικές αξίες της ελληνικής γλώσσας και προσθήκη φωνηέντων → δημιουργία του πρώτου πραγματικού αλφαβήτου.

 Δημιουργία των πρώτων ιερών – πανελλήνιος χαρακτήρας – συγκρότηση ολυμπιακού δωδεκάθεου

Τέχνη: έργα κεραμικής και μικροτεχνίας - ονομάστηκε γεωμετρική τέχνη (και η εποχή γεωμετρική) λόγω των γεωμετρικών διακοσμητικών σχεδίων.

Πρώτη ελληνική ποίηση (προφορική): επική ποίηση

Τα τραγούδια με ηρωικό περιεχόμενο (από τη μυκηναϊκή εποχή): υπόβαθρο για τη δημιουργία των ομηρικών επών από τους Έλληνες των αποικιών της Μ. Ασίας → τα τραγουδούσαν οι ραψωδοί προσθέτοντας καινούργια στοιχεία → σύμφωνα με την παράδοση ο Όμηρος δημιουργός Ιλιάδας (μέσα 8^ου αι. π.Χ) και Οδύσσειας (τέλη 8^ου αρχές 7^ου αι. π.Χ.).